"Stalin'in baskısından etkilenmeyen herkes onu bir dahi olarak düşünüyor, fakat o baskı makinası altında kalanlar bir şeytan olduğu görüşünde" diyor büyük babasını konsantrasyon kamplarında kaybeden 78 yaşındaki Boris Drozdov.
Ölümünün 60. yıl dönümünde geniş kalabalıklarla anılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği lideri Joseph Stalin'in eskisinden daha popüler olduğu ortaya çıkarken durumu sosyolog Boris Dubin şöyle özetliyor "Ne zaman insanlara sürgüne gönderilen veya öldürülen akrabalarını sorsam, üzgün olmadıklarını çünkü onların gerçekten suçlu olduklarını söylüyorlar".
Lenin'in ardından 1924 yılından 1953'e kadar ülkeyi yöneten ve resmi rakamlara göre 800 bin kişinin infazını emreden Stalin'le ilgili yapılan son anketler ise onun popülerliğini daha da arttırdığını gösteriyor. Carnegie Uluslararası Barış Vakfı tarafından eski Sovyetler Birliği ülkeleri üzerinde yapılan ankete cevap verenlerin yüzde 42'si Stalin'i tarihin en etkili ismi olarak görüyor.
Peki Stalin'i bu kadar değerli yapan ne? Fransa'da "Staline a la Une" (Kapakta Stalin) ismiyle çıkan yeni kitap Rus liderle ilgili propagandaları temel alarak 200 belgeyi ortaya çıkardı. Bazıları daha önceden de bilinen propaganda resimlerinin her biri farklı öneme sahip.
Ölümünün 60. yıl dönümünde geniş kalabalıklarla anılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği lideri Joseph Stalin'in eskisinden daha popüler olduğu ortaya çıkarken durumu sosyolog Boris Dubin şöyle özetliyor "Ne zaman insanlara sürgüne gönderilen veya öldürülen akrabalarını sorsam, üzgün olmadıklarını çünkü onların gerçekten suçlu olduklarını söylüyorlar".
Lenin'in ardından 1924 yılından 1953'e kadar ülkeyi yöneten ve resmi rakamlara göre 800 bin kişinin infazını emreden Stalin'le ilgili yapılan son anketler ise onun popülerliğini daha da arttırdığını gösteriyor. Carnegie Uluslararası Barış Vakfı tarafından eski Sovyetler Birliği ülkeleri üzerinde yapılan ankete cevap verenlerin yüzde 42'si Stalin'i tarihin en etkili ismi olarak görüyor.
Peki Stalin'i bu kadar değerli yapan ne? Fransa'da "Staline a la Une" (Kapakta Stalin) ismiyle çıkan yeni kitap Rus liderle ilgili propagandaları temel alarak 200 belgeyi ortaya çıkardı. Bazıları daha önceden de bilinen propaganda resimlerinin her biri farklı öneme sahip.
Düşünceli Stalin, savaşçı Stalin, Koruyucu Stalin'in gibi bir çok Stalin figürünün belirlendiği resimler onlarca yıl boyunca liderin iktidarını sağlamlaştırdı. Rusların zamanında "tüm dünya halklarının babası" olarak tanımladığı Stalin'in kullandığı, 1879'tan 1953'e kadar olan propaganda malzemeleri bu kitapta paylaşıldı.
İçinde farklı kaynaklardan resimlerin bulunduğu “Kapakta Stalin” belgelerin çoğu Lenin'in ölümünün ardından çıkarılmaya başlanan Smena dergisine ait. Kapakta sürekli Stalin'i çıkartan dergi başlarda onu genç ve hırslı olarak yansıttı. 1929 yılının ardından sahneye çıkarılan kampanyası sayesinde kollektivizm vurgusu yapıldı. Fakat 1931 yılının ardından portresi bir manşet malzemesi haline geldi, hatta kapakta yansıyan güçlü bir imaj yaratan pipolu Stalin resimleri otoriter bir baba figürü olarak görüldü. Moskova'da bulunduğu sürece, propaganda rejimin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Yalnızca resimlerle kalmayan propaganda, belgelerin manipüle edilmesi, bazı kişilerin gözden düşürülmesi, Stalin'in değişmeyen güçlü ve saygın imajı ile klişeler arasında yer aldı.
Özellikle II. Dünya Savaşı'nın ardından uluslararası basında da yer bulmaya başlayan Stalin'in fotoğrafları Berlin sokaklarını süsledi.
Kitapta yer alan bazı fotoğraf ve resimler şunlar:
İçinde farklı kaynaklardan resimlerin bulunduğu “Kapakta Stalin” belgelerin çoğu Lenin'in ölümünün ardından çıkarılmaya başlanan Smena dergisine ait. Kapakta sürekli Stalin'i çıkartan dergi başlarda onu genç ve hırslı olarak yansıttı. 1929 yılının ardından sahneye çıkarılan kampanyası sayesinde kollektivizm vurgusu yapıldı. Fakat 1931 yılının ardından portresi bir manşet malzemesi haline geldi, hatta kapakta yansıyan güçlü bir imaj yaratan pipolu Stalin resimleri otoriter bir baba figürü olarak görüldü. Moskova'da bulunduğu sürece, propaganda rejimin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Yalnızca resimlerle kalmayan propaganda, belgelerin manipüle edilmesi, bazı kişilerin gözden düşürülmesi, Stalin'in değişmeyen güçlü ve saygın imajı ile klişeler arasında yer aldı.
Özellikle II. Dünya Savaşı'nın ardından uluslararası basında da yer bulmaya başlayan Stalin'in fotoğrafları Berlin sokaklarını süsledi.
Kitapta yer alan bazı fotoğraf ve resimler şunlar:
Daha önce de basında yer alan ve aynı kitapta bulunan bir resim, propagandanın keskin sonucunu gösteriyor. Aynı zamanda dökümanların manipüle edilmesini de içinde barındıran bu sistemle ilgili en açık kanıt 1938 yılına ait. Üstteki fotoğrafta Stalin, Molotov (Solda) ve İçişleri Halk Komiserliği (NKVD) şeflerinde Iejov (sağda) Volga kanalının yanında kameraya yansıyor. Alttaki resimde ise Iejov'un artık bir anda kaybolduğu görülebilir. Stalin'in emri ile infaz edilen Iejov'un suçu ise NKVD'nin işlevini yitirmiş olduğunu söylemesi. Komiserliğin ömrü 1954 yılında bitiyor.
Sovyetlerin unutulmaz liderini daha da unutulmaz kılan ve onu hala yönettiği bölgelerde popüler yapan etmenin akıllara kazınan liderliğinin yanı sıra yarattığı Stalin figürü de olduğu ortada. Onun propaganda sanatını iyi kullanması ve kalabalıkları bu sayede istediği yöne çekebilmesi, onca senenin geçmesine rağmen nüfusun kendisinden şüphe etmemesini sağlıyor olabilir. Kendisi de propagandanın ne kadar önemli olduğunu Komünist Parti’nin 1923 yılında 12. Kongresinde şu satırların arasında anlatıyor “Basın her gün büyümeli, bu, partimizin en sivri ve güçlü silahıdır”.
Kaynakça
Josef Stalin: revered and reviled in modern Russia, Telegraph, 12 Jun 2012,
http://www.telegraph.co.uk/sponsored/russianow/features/9335008/josef-stalin-revered-reviled.html
Joseph Staline en 10 images de propagande, L'Express, 5 Mart, 2013
http://www.lexpress.fr/diaporama/diapo-photo/actualite/monde/russie-joseph-staline-en-10-images-de-propagande_1227021.html
Russia marks 60th anniversary of Stalin's death, New Observer-AP, 5 Mart 2013
http://www.newsobserver.com/2013/03/05/2725674/russia-marks-60th-anniversary.html
Yazar: Melih Z. Aslan
Kaynakça
Josef Stalin: revered and reviled in modern Russia, Telegraph, 12 Jun 2012,
http://www.telegraph.co.uk/sponsored/russianow/features/9335008/josef-stalin-revered-reviled.html
Joseph Staline en 10 images de propagande, L'Express, 5 Mart, 2013
http://www.lexpress.fr/diaporama/diapo-photo/actualite/monde/russie-joseph-staline-en-10-images-de-propagande_1227021.html
Russia marks 60th anniversary of Stalin's death, New Observer-AP, 5 Mart 2013
http://www.newsobserver.com/2013/03/05/2725674/russia-marks-60th-anniversary.html
Yazar: Melih Z. Aslan