Çoğu insan Modernleşme/ Batılılaşma hareketini bir anda sıfırdan başlayan progresif şekilde ilerleyen bir hareket gibi görüyor. Kimileri bu hareketi 1923 yılında , kimileri 1839 kimileri 18 yy ikinci yarısında başlatıyor. Modernleşmeyi daha iyi bir hayat idealiyle değişen çağın koşullarına ayak uydurma çabası olarak alırsak, Türk modernleşmesinin herhangi bir nokta tarihte başladığını kabul etmek çok zor. Türkler Anadolu ya belki de en son gelen kavim olarak 11. Yy dan beri “batı” yla etkileşim, değişim ve dönüşüm halinde. Zamanı gelmiş doğu romanın kurumlarını kendimize adapte etmişiz, yeni teknolojiler orduda kullanılmış, kültürel-sanatsal-ekonomik etkileşim hiçbir zaman canlılığını yitirmemiş...
Türkiye’de tarih eğitiminin bir propaganda aracı olarak kullanıldığı aşikâr. Tarih bilmeyen ve tarihi hafızası olmayan bir halk olduğumuz için yalan yanlış çoğu bilginin ilkokul ders kitaplarına kadar sokulmasına pek ses edemedik. Kabul etmesi biraz üzücü ama Türkiye’de 12 sene devlet okullarında ilköğretim lise tarih eğitimi almış bir öğrencinin öğrendiği çoğu şeyin uluslararası bir geçerliliği yok. Böyle olunca da tarihi bilgilerimiz şehir efsaneleri yumağı olmanın pek ötesine geçemiyor. Fakat güncel siyaseti daha iyi okumak ve gelecekle ilgili rasyonel fikirler üretebilmek biraz da tarihi olayları objektif-sakin kafayla yorumlayabilmekten geçiyor. İşte tam da bu yüzden tarih eğitimi kisvesi altında bize dayatılan ezberleri sorgulamaya çok ihtiyacımız var. Ben de dedim o zaman site için tarihi klişeleri sorguladığım kendimce bir yazı dizisi yapayım...
Enderunlu Fazıl'ın Gözünden Doğum*
Son dönemde gündemi meşgul eden konulardan biri olan kürtaj yasağınının aslında sanıldığından çok daha eski bir geçmişe dayandığını kısa bir zaman öncesine kadar fark etmemiştim. Bu yazıyla beraber gündemin tarihi kürtaj ve kürtaj yasağına genel olarak dikkat çekmek istedim. Böylece 2013’de hala gündemde olan bu konunun Osmanlı Devleti’ne uzanan tarihine genel bir bakış atacağız. Tarihe baktığımız zaman tüm dinlerin anne karnındaki çocuğun düşürülmesini yasakladığını görüyoruz. Budizm, Zerdüştlük ve Hinduizmde çocuk düşürmek yasaklanmıştı. Hatta Hintliler'de çocuk düşüren kadın kastın dışına çıkarılırdı. Yahudiler'in kutsal kitabında evlilik ve çoğalma emredilmiş olduğundan kısır eşin boşanması ve cariyelik kavramı meşru sayılmıştı. Tevrata göre, “çocuk düşüren kadın çocuğun ölümüne ve nüfusun azalmasına sebep olduğu için cani sayılır”. İslamiyet'te olduğu gibi Hristiyanlık'ta da çocuk düşürmek büyük günah kabul edilmiştir. Kiliseler tarih boyunca Hristiyan kadınların çocuklarını düşürmek için ilaç içmelerini yasaklamış ve kınamışlardır. İncilin “Çoğalınız ve dünyayı doldurunuz” buyruğundan hareket eden Papalık ve kiliseler çocuk düşürme fiiline karşı çıkmışlardır (Harman, 363).
Leonardo de Mango
Bir akıma veya düşünceye tek bir açıdan yaklaşmak zaman zaman sorunlu bir bakış açısı haline gelebilir. Bu bakış açısı o akımın içindekileri görmezden gelmek, arada göze çarpan hikayelerin de unutulmasına neden olabilir. 1978 yılında Filistin asıllı İngiliz edebiyat profesörü Edward Said Oryantalizm kitabında "batı" tarafından tanımlanan "doğu"nun nasıl şekillendirildiğini "egzotik dünyaya" nasıl davranıldığını yazdı. Said'in bahsettiği oryantalizm diğer bir deyişle şarkiyatçılık hala devam etse de akım Osmanlı ve sanat tarihi için bir devrim haline geldi. Politik ve sosyal gözlemlerin içinde çok göze çarpmayan hikayelerden biri de oryantalist, İtalyan ressam Leonardo de Mango'nun hayatı oldu. Köpeklerin Hayırsız Ada Sürgünü İstanbul'un efsanevi köpekleri, belediyece gemilere ve mavnalara yüklenerek Hayırsız Ada'ya sürüldüler. Geceleri sık sık sadece bir okşayış beklentisiyle eşlik ettikleri kişiler artık onları pazar günleri gezmeye çıktıklarında görebiliyorlar.
L'Illustration dergisinin 16 Temmuz 1910 tarihli ve 3516 numaralı sayısının kapağında Belçika'nın kralı 1. Albert (d. 1875, hd. 1909-1934) ile eşi Bavyera düşesi Elisabeth yer almaktaydı. Derginin iç sayfalarından biriyse olduğu gibi İstanbul köpeklerine ayrılmıştı. |
Bu dönemle ilgili yapılan öğrenci sunumlarına ulaşmak için yukarıdaki butona basabilirsiniz Arşiv
December 2013
Kategoriler
All
|